حفظ نظام کنونی، باید خط سرخ دولت باشد
پیش از آغاز مذاکرات و نیز اکنون که چندین روز از آغاز این گفت‌وگوها می‌گذرد، موضوع‌های گوناگونی از جمله حفظ نظام جمهوریت، از سوی شهروندان مطرح شده است که به باور آنان باید از سوی تیم مذاکره‌کننده‌ی دولت به‌عنوان خطوط سرخ در گفت‌وگوهای صلح مورد تأکید قرار بگیرد. حشمت‌الله اسحاق‌زاده، رییس جامعه مدنی ولایت کاپیسا در گفت‌وگویی با شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر (از این به بعد «شبکه») می‌گوید، فعالان مدنی پیش از آغاز مذاکرات صلح، پیام خود را در مورد خواست‌های‌شان از این مذاکرات با حکومت در میان گذاشته‌اند: «در جرگه‌ی مشورتی صلح که برای جمع‌آوری دیدگاه‌های مردم برگزار شده بود، پیام مجموعی این بود که در گام نخست باید نظام کنونی که برای به دست‌آوردنش هزاران تن از نیروهای امنیتی قربانی شده‌اند حفظ شود تا تمام دست‌آوردهای دیگر شهروندان نیز سر جایش باقی بماند.» شبکه: به‌نظر شما مشارکت طالبان در قدرت، چه تأثیری بر فعالیت‌های مدنی و حقوق بشری شهروندان خواهد گذاشت؟ اسحاق‌زاده: به‌نظر من نباید اجازه داد که شهروندان افغانستان به عقب برگردند. باید برای فعالان جامعه مدنی و کسانی که فعالیت‌های رضاکارانه انجام می‌دهند فضای مناسب فراهم شود. حتا در صورت مشارکت طالبان در قدرت نیز، باید فعالیت‌های مدنی افزایش یابد. همین فعالان مدنی هستند که صدای رسای مردم مظلوم می‌شوند، اما با این حال شهروندان، به‌ویژه زنان در این مورد نگرانی‌هایی دارند. اعضای تیم مذاکره‌کننده که به نمایندگی از حکومت و مردم افغانستان برای گفت‌وگو با طالبان تعیین شده‌اند، باید به‌صورت جدی در این مورد بحث کنند تا پس از توافق صلح، زمینه‌ی فعالیت‌های بیشتر و بهتر برای زنان و فعالان مدنی فراهم شود، نه این‌که فعالیت آنان محدود شود. شبکه: به فعالیت زنان اشاره کردید؛ به‌نظر شما چه چیزی باید به‌عنوان مهم‌ترین مسائل مربوط به زنان در گفت‌وگوهای صلح مورد بحث قرار بگیرد؟ اسحاق‌زاده: در چند سال گذشته زمینه‌های خوبی برای آموزش و فعالیت‌های اجتماعی زنان فراهم شده است؛ به همین دلیل از موضوعات مرتبط با زنان که باید مورد بحث قرار بگیرد، حق کار و تحصیل آنان است. شبکه: به‌نظر شما اگر قرار باشد در گفت‌وگوهای صلح، محدودیت‌هایی در رابطه با حقوق زنان وضع شود، آیا باید پذیرفته شود؟ اسحاق‌زاده: هیچ‌گونه محدودیتی در مورد حقوق زنان پذیرفتنی نیست، برعکس باید فضای بازتر و بهتری برای فعالیت‌های آنان فراهم شود. تمام حقوقی که در قانون اساسی افغانستان برای زنان در نظر گرفته شده باید محفوظ بماند، نه این‌که بر آن محدودیت وضع شود، در صورت اعمال چنین محدودیت‌هایی، نیمی از جامعه غیرفعال خواهد شد. شبکه: به‌نظر شما چه تضمینی وجود دارد که طالبان پس از توافق صلح به تعهدات‌شان عمل کنند؟ اسحاق‌زاده: تضمین عملی‌شدن این تعهدات به عهده‌ی جامعه‌ی جهانی است. از سوی دیگر خود طالبان به‌عنوان یک طرف موافقت‌نامه باید به تعهدات خود پابند باشند و به منافع کشور و مردم فکر کنند، آنان باید تضمین کنند که در آینده برنامه‌های بهتری را تطبیق می‌کنند. به‌نظر من بهترین تضمین، تعهد میان طرف‌های گفت‌وگو است. شبکه: بیش‌بینی شما در مورد مذاکرات صلح چیست؟ اسحاق‌زاده: مردم ما از جنگ خسته شده‌اند و همه خواهان صلح‌اند. امیدواریم که گفت‌وگوهای صلح پایان خوبی داشته باشد و جامعه‌ی جهانی هم فشار وارد کند تا نتیجه‌ی این گفت‌وگوها مثبت باشد و آتش‌بس و صلح همیشگی در کشور تأمین شود. این فعال مدنی می‌گوید در کنار نظام جمهوری، موارد مهم دیگری که باید به‌عنوان خطوط سرخ در گفت‌وگوها مطرح شود، دست‌آوردهای دو دهه‌ی اخیر و حضور موثر زنان در حوزه‌های گوناگون، از جمله سیاست و اجتماع است. به باور آقای اسحاق‌زاده، تمام موضوعات مورد بحث در مذاکرات باید با مردم در میان گذاشته شود. گفت‌وگوی شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر با حشمت‌الله اسحاق زاده، رییس جامعه مدنی ولایت کاپیسا